Ahmet Özol - Renk

Ahmet Özol “Renk” adlı bu yazısında renklerin karakterleri, gruplanmaları ve daha birçok özelliği hakkında bilgi vermiştir.

1731’de Jacob Crhristopher le Blon boya maddesi kırmızı, sarı ve mavinin temel renkler olduğunu bulmuştur. Le Blon’un renk konusundaki tezi bugünkü temel renk kuramının kaynağıdır.

Güneş ışığı gökyüzünden geldiğinde, havada bulunan partiküllerden büyük oranda oksijen ve azot partiküllerinin engelleriyle karşılaşır. Bu çarpışmadan ışınlar yön değiştirirler ve ışın serpintileri oluşur. Bu serpiştirilen ışınlardan kısa dalgalı mavi ve  mor ışık, uzun dalgalı kırmızı ve turuncudan daha fazla serpişir. Böylece serpinti ışığı kırmızıdan on kat daha fazla mavi ışık içerir. Böylece gökyüzü mavi gözükür.

Henry Matisse: “ Renk ışığın dışa vurumudur.”.

 

Bir cisim tarafından her dalga boyunda yayılan ışık miktarı o ışığı üreten cismin sıcaklığına bağlıdır. Sıcak cisimler ışınlarını daha çok kısa dalga boylarında yayarken soğuk cisimler daha uzun boylu dalgalarda ışınım yayarlar. Bir cismin radyasyon (ışıma) ısısı o cismin en fazla verdiği dalga boyu ile ilişkilidir.

Nesneleri tanımlarken, ilk sıralanan değerlerinin başında biçimsel yapı ve renk özelliği gelmektedir. Bir nesnenin rengi; ışık ışınlarını ayıklayıp emerken, ışın içindeki renklerden kendi özelliğine göre olanı emmeden yansıtmasıyla ortaya çıkan etkidir. Işınlarla nesne arasındaki bu doğa olayı nedeniyle, nesnelerin renk özellikleri anlaşılabilmekte ve tanımlanabilmektedir. Bir nesne görülebilen tüm ışınları emerse siyah, hiçbirini emmezse beyaz gözükür. Cismin enerji emişi atomun yapısına, elektrik yüküne ve doğrudan içinde bulunduğu doğal koşullara göre değişir.

Renk Çemberi ve Temel Kavramlar

Temel renk çemberi sanat basamaklarının kaçınılmaz başlangıç noktasıdır. Sanat eğitimindeki sıralamada; üç renk ilkesine göre genellikle ara renklerle birlikte 12 renk değeri gösterilmektedir.

Renk ışıktan çıksa da, renk karıştırma ve kullanımdaki esaslar renk kaynağının ışık ve boyalar olmasına göre farklılık gösterir. Işığın ışınları direkt ışıktır, oysaki boyanın rengi yansıtılmış ışıktır.

Boya renkleriyle ışık renklerinin farklılığını Hermann Von Helmolti ortaya koymuştur. Boya renkleri yapı renk çemberinde görünmektedir ve bu bilgi genel olarak yaygındır. Işın renklerindeki farklılığı ortaya çıkartan deneysel sonuç ise ilgi çekmektedir. Işık renklerindeki belirleyici temel üç renk kırmızı mavi ve yeşildir. Karanlık odada duvara yansıtılan bu ışık renklerindeki çakışan değerlerden şaşırtıcı renkler çıkmaktadır. Tüm renklerin çakıştığı orta kısımsa beyazdır.

Pigment

Bir yüzeye renk katmanında kullanılan sıvı, toz ya da değişik medyumlarla karışımlı boya maddelerinin renk sağlayan niteliğine “pigment” denir.

Saturation (Doyum)

Renk çemberinde komşu renklerle birçok karışım yapılarak renk çeşitleri çoğaltılmakta ve zenginleştirilmektedir. Komşu olmayan ve çemberde her rengin karşısında yer alan renge karşıt renk denilmektedir. Karşıt renkler yan yana gelirse birbirleini canlandırır ve hatta renk şiddetleri fazlaysa bakılamaz derece güçlü etki yapar. Karşıtlıklarının yanı sıra birbirlerine gereksinim duyurtma özelliklerinden dolayı karşıt renkler aynı zamanda tamamlayıcı renklerdir de.

Ancak iki karşıt renk pigment olarak karıştırılırsa krom grisine dönmeye başlar. Tamamlayıcı karışım yapılarak grileşme derecelerine ise doyum denir.

Hue

Renk çemberinde yer alan renklerden her birini diğerinden ayıran ve rengin karakterini tanımlayan özelliğe hue denir. Hue, renklerin dalga boylarıyla oartaya çıkan özelliği yansıtır. 

Valeu (Değer)

Işık karışımları konusunda değer, parlaklık olarak bilinir. Değer bir renkteki açıklık-koyuluk derecesidir ve pigment karışımlarda siyah ve beyazın katılmasıyla ayarlanabilir. Renklerdeki kendi şiddet ve özelliklerinden yatay gidişle sağlanan değişimlere “saturation”, beyazdan siyaha doğru olan dikey değişimlere ise “değer” denir.

Analog Renkler

Renk çemberinde yan yana bulunan renklere analog renkler denir. Bu renklerin özelliklerinin yakın olmasından dolayı birbirleriyle kolaylıkla bir uyum yakalayabilirler.